Tác giả: Bs. Hồ Thị Thiên Ngân

Các phát hiện chính:

• WHO ước tính rằng khoảng 90% người trên toàn thế giới hít thở không khí ô nhiễm. Trong 6 năm qua, mức độ ô nhiễm không khí xung quanh vẫn ở mức cao và ổn định tương đối, mức độ ô nhiễm không khí giảm ở một số khu vực của châu Âu và châu Mỹ.
• Mức ô nhiễm không khí cao nhất ở khu vực Đông Địa Trung Hải và Đông Nam Á, với mức trung bình hàng năm thường vượt > 5 lần giới hạn của WHO, tiếp theo là các thành phố có thu nhập thấp và trung bình ở châu Phi và Tây Thái Bình Dương.
• Châu Phi và một số khu vực Tây Thái Bình Dương thiếu dữ liệu ô nhiễm không khí. Đối với châu Phi, cơ sở dữ liệu hiện chỉ có 8 trong số 47 quốc gia trong khu vực.
• Châu Âu có số lượng dữ liệu báo cáo địa điểm cao nhất.
• Mức độ ô nhiễm không khí xung quanh thấp nhất ở các nước có thu nhập cao, đặc biệt là ở châu Âu, châu Mỹ và Tây Thái Bình Dương.

Tiến sĩ Maria Neira, Giám đốc Ủy ban Y tế công cộng, Môi trường và Ảnh hưởng của yếu tố xã hội tới sức khỏe, cho hay một tín hiệu khả quan là nhiều thành phố đang quan tâm và giám sát chất lượng không khí. Dữ liệu kịp thời và đầy đủ sẽ giúp ích cho chính quyền kịp thời làm sạch không khí.

Nhiều nơi trên thế giới có mức độ nguy hiểm liên quan ô nhiễm không khí cao. Theo báo cáo vừa được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố, có tới 90% dân số trên Trái đất đang phải hít thở không khí ô nhiễm hằng ngày. Mỗi năm ước tính có 7 triệu người chết  do ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời gây ra.

Theo Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus -  Tổng giám đốc WHO nói: “Ô nhiễm không khí đe dọa tất cả chúng ta, những người nghèo nhất, bị thiệt thòi nhất, chịu gánh nặng bệnh tật, và chúng ta “Không thể chấp nhận rằng hơn 3 tỷ người - hầu hết là phụ nữ và trẻ em - vẫn đang hít phải khói mỗi ngày gây chết người do sử dụng bếp và nhiên liệu đốt gây ô nhiễm trong ngôi nhà của họ. Ô nhiễm trong nhà còn gây chết người nhiều hơn "ô nhiễm từ bên ngoài". Nếu chúng ta không hành động khẩn cấp thì không bao giờ đạt được sự phát triển bền vững, ngăn ngừa ô nhiễm không khí ”.

7 triệu người chết mỗi năm do ô nhiễm không khí

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính có khoảng 7 triệu người tử vong mỗi năm, liên quan đến bệnh phổi và tim mạch do tiếp xúc không khí ô nhiễm bao gồm: đột quỵ, bệnh tim, ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính , nhiễm trùng đường hô hấp, viêm phổi.

Trong năm 2016 có 4,2 triệu người chết có liên quan ô nhiễm không khí, trong đó 3,8 triệu người chết do ô nhiễm không khí từ nhiên liệu để nấu ăn và công nghệ gây ô nhiễm.

Trên 90% tử vong do ô nhiễm không khí xảy ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình, chủ yếu châu Á và châu Phi, kế đến khu vực Đông Địa Trung Hải, châu Âu và châu Mỹ.

Khoảng 3 tỷ người - hơn 40% dân số thế giới - vẫn chưa được tiếp cận với các nhiên liệu đốt an toàn và công nghệ để nấu ăn an toàn trong ngôi nhà của họ, cũng là nguồn ô nhiễm không khí chính. Tổ chưc Y tế Thế giới  (WHO) đã theo dõi tình trạng ô nhiễm không khí trong nhà trong hơn một thập kỷ qua, cho thấy tỷ lệ tiếp cận nhiên liệu sạch và công nghệ ngày càng tăng ở khắp mọi nơi, có những cải tiến thậm chí không theo kịp tốc độ tăng dân số ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là ở vùng hạ Sahara. Theo WHO  ô nhiễm không khí là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với các bệnh không lây nhiễm (NCDs), ước tính một phần tư (24%) số người chết vì bệnh tim, 25% đột quỵ, 43% từ bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và 29% từ ung thư phổi.

Các nhà máy phát khí thải ở tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc

Đánh giá dựa trên dữ liệu được thu thập từ hơn 4.300 thành phố và 108 quốc gia trong giai đoạn 2008 - 2015 cho thấy, không khí chứa nhiều chất gây ô nhiễm phần lớn được hình thành bởi tắc đường, các khu công nghiệp và nông nghiệp.

Theo WHO hiện đã có cơ sở dữ liệu chất lượng không khí , đây được xem là cơ sở dữ liệu toàn diện trên thế giới đánh giá mức ô nhiễm không khí. Kể từ năm 2016, hơn 1000 thành phố, cung cấp cơ sở dữ liệu đánh giá mức ô nhiễm, Theo WHO nhiều quốc gia đang đo lường và hành động để giảm ô nhiễm không khí . Cơ sở dữ liệu thu thập nồng độ trung bình hàng năm của các hạt mịn (PM10 và PM2.5). PM2.5 bao gồm các chất gây ô nhiễm, chẳng hạn như sulfate, nitrat và carbon đen, gây ra những nguy cơ  cao đối với sức khỏe con người. WHO đã đưa ra các khuyến nghị về chất lượng không khí, kêu gọi các nước giảm ô nhiễm không khí xuống, trung bình hàng năm là 20 μg / m3 (đối với PM10) và 10 μg / m3 (đối với PM25).

Tiến sĩ Maria Neira, Giám đốc Bộ Y tế Công cộng, Các yếu tố môi trường và xã hội của WHO cho biết: “Nhiều siêu đô thị trên thế giới, vượt quá mức độ chất lượng không khí hơn 5 lần, gây nguy cơ lớn cho sức khỏe của con người, cũng là thách thức y tế công cộng toàn cầu. Sự gia tăng ở các thành phố ghi lại mức ô nhiễm không khí, cũng phản ánh cam kết đánh giá và giám sát chất lượng không khí. Hầu hết sự gia tăng này đã xảy ra ở các nước có thu nhập cao, nhưng chúng tôi hy vọng sẽ thấy những nỗ lực giám sát tương tự trên toàn thế giới. ”

Các dữ liệu thống kê mới nhất cho thấy có nhiều hoạt động tích cực cải thiện môi trường nhưng mức độ ô nhiễm không khí nhiều nơi trên thế giới vẫn ở mức nguy cơ cao. Nhiều quốc gia đang áp dụng các biện pháp để giải quyết và giảm ô nhiễm không khí từ các hạt vật chất. Ví dụ, chỉ trong hai năm, Dự án Pradhan Mantri Ujjwala Yojana của Ấn Độ đã giúp khoảng 37 triệu phụ nữ sống dưới mức nghèo khổ kết nối với LPG miễn phí, để hỗ trợ họ chuyển sang sử dụng nguyên liệu chất đốt sạch trong gia đình. Thành phố Mexico đã cam kết tiêu chuẩn xe sạch hơn, bao gồm cả việc chuyển sang xe buýt không có bụi than (Khói) và đến năm 2025  cấm sử dụng xe dùng dầu diesel.

Các nguồn ô nhiễm không khí chủ yếu từ các hạt vật chất bao gồm việc sử dụng năng lượng không an toàn của các hộ gia đình, ngành công nghiệp, các ngành nông nghiệp, giao thông, và các nhà máy điện đốt từ than. Ở một số vùng là cát và bụi sa mạc, đốt rác và phá rừng cũng góp phần gây ô nhiễm không khí. Chất lượng không khí còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tự nhiên như yếu tố địa lý, biến đổi khí hậu và mùa vụ. Ô nhiễm không khí không có biên giới, để cải thiện môi trường cần sự duy trì và phối hợp hành động của chính phủ các cấp. Các nước cùng nhau hành động  áp dụng các giải pháp bền vững, sản xuất và sử dụng năng lượng tái tạo và quản lý chất thải hiệu quả hơn. WHO làm việc với nhiều lĩnh vực bao gồm vận tải và năng lượng, quy hoạch đô thị và phát triển nông thôn để hỗ trợ các nước giải quyết vấn đề này.

Nguồn tài liệu:

http://www.who.int/airpollution/events/conference/en/

http://www.who.int/news-room/detail/02-05-2018-9-out-of-10-people-worldwide-breathe-polluted-air-but-more-countries-are-taking-action

Đăng bởi: Huy Phạm - TTĐT